Khám phá chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang: Nét đẹp tâm linh tại Việt Nam

Giới thiệu chung

Chùa Vĩnh Nghiêm – Bắc Giang là một ngôi chùa cổ, lưu giữ bộ mộc gốc duy nhất của Phật phái Trúc Lâm. Nằm ở điểm hợp lưu của sông Lục Nam và sông Thương (gọi là ngã ba Phượng Nhãn), chùa Vĩnh Nghiêm hướng ra ngã ba sông, hữu ích cho việc di chuyển đến Lục Đầu Giang – Kiếp Bạc và cửa ngõ núi Yên Tử qua vùng Cẩm Lý. Chùa được bao quanh bởi dãy núi, trong đó nổi bật núi Cô Tiên, và bên kia sông là vương phủ của Trần Hưng Đạo cùng đền Kiếp Bạc.

Chùa Vĩnh Nghiêm được công nhận là một trung tâm Phật giáo quan trọng, là nơi đào tạo tăng đồ cho cả nước và đặc biệt nổi tiếng với việc phát triển Phật phái Thiền Trúc Lâm trong Phật giáo Việt Nam.

Chùa Vĩnh Nghiêm ở đâu?

Chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang yên bình nằm ở vị trí hòa quyện giữa dòng sông Lục Nam và sông Thương. Địa chỉ chính xác của ngôi chùa là tại làng Đức La, xã Trí Yên, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. Nơi đây không chỉ là điểm đến tâm linh thu hút mà còn được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt.

Từ trung tâm thành phố Bắc Giang, bạn chỉ cần đi khoảng 18 km để đến chùa. Hãy lựa chọn hướng tỉnh lộ 299B, và nếu cần, bạn có thể sử dụng Google Maps để dễ dàng tìm đường. Ngôi chùa nằm dọc bờ sông Lục Nam, vì vậy bạn cũng có thể hỏi thăm người dân địa phương nếu muốn có hướng dẫn chi tiết hơn.

Lịch sử

Trước đây, chùa Vĩnh Nghiêm thuộc xã Đức La, tổng Trí Yên, phủ Lạng Giang, nay nằm tại thôn Đức La, xã Trí Yên, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang, nên còn được gọi là chùa Đức La. Theo truyền thống, chùa Vĩnh Nghiêm được khởi công vào thời đại Lý (thế kỷ XI), có tên chữ là Vĩnh Nghiêm tự (永嚴寺). Cuối thế kỷ XIII, trong thời Trần (1010-1028), Phật hoàng Trần Nhân Tông đã mở rộng và xây dựng chùa này thành một trung tâm Phật giáo quan trọng, gắn liền với sự ra đời và phát triển của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. 

Với vai trò là một trong những nơi quan trọng của Thiền phái, chùa Vĩnh Nghiêm được xây dựng với quy mô kiến trúc ấn tượng, nhiều tòa tháp và các công trình kiến trúc lớn, thể hiện sự quy chuẩn và mẫu mực trong kiến trúc chùa tháp truyền thống. Đây được xem là ngôi chùa cổ mang đặc trưng riêng của Phật giáo Việt Nam và không có ngôi chùa nào trong vùng có thể sánh kịp, xứng danh là một “đại danh lam cổ tự”.

Ngoài ra, có một ngôi chùa Vĩnh Nghiêm thứ hai được xây dựng tại số 339, đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, phường 7, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh bởi một số vị sư từ Bắc vào Sài Gòn. Ngôi chùa này đã trở thành một trong những ngôi chùa nổi tiếng nhất tại Việt Nam và nay nổi tiếng hơn cả ngôi chùa gốc – chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang).

Kiến trúc chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang

Chùa Vĩnh Nghiêm là một ngôi chùa có quy mô rộng lớn, nằm trên mảnh đất rộng khoảng 1 hecta, bao quanh khuôn viên là một luỹ tre dày đặc. Chùa được thiết kế trên một trục hướng về phía đông nam và bao gồm bốn khối chính: Toà Thiên Đàng, Toà Thượng Điện, Nhà Tổ Đệ Nhất, Gác Chuông, Nhà Tổ Đệ Nhị và một số công trình khác.

Khi bước vào chùa, bạn sẽ đi qua cổng tam quan xây bằng gạch và sau đó đi vào hơn 100 mét là Bái Đường (chùa Hộ). Hai bên đường đã được trồng cây thông để tạo nên một khu vườn tùng lâm với các cây có đường kính gần 1 mét.

Trên sân chùa, có một tấm bia lớn với 6 mặt, được dựng vào năm Hoằng Định thứ 7 (1606), ghi lại việc trùng tu chùa vào năm đó. Đối diện với tấm bia cổ là một vườn tháp mộ, trong đó chôn cất các hòa thượng nổi tiếng như Phù Lãng Trung Pháp (hiệu Sa môn), Thông Duệ ứng Duyên, Thanh Quý, Tịnh Phương Sa môn, Thanh Hanh và một số tháp khác.

Khối đầu tiên theo kiểu chữ “Công” (工) gồm Bái Đường, Nhà Thiêu Hương và Thượng Điện. Thiết kế của chúng rất khang trang, với lối tàu bảy, đao lá, mái che bằng 4 đao và 8 kèo kiểu con chồng, thượng tam hạ tứ. Bên ngoài của chùa được trang trí với đắp nổi theo kiểu “nề ngõa” hình cuốn thư, với ba chữ hình kỷ hà và trang trí họa tiết hồi văn, hoa lá chạy đường diềm xung quanh.

Nội thất bên trong Nhà Thiêu Hương được trang trí và chạm khắc lộng lẫy. Các tòa nhà trong khu vực chùa đều có cửa võng, với chạm khắc hoa lá, chim muông, và các họa tiết tinh vi được mài son và thêu vàng. Phía trước Bái Đường có một tấm hoành phi lớn “Trúc Lâm hội Thượng”.

Khối thứ hai, cũng theo kiểu chữ “Công,” nhỏ hơn và thấp hơn, là nhà Tổ Đệ Nhất, thờ Tổ Hương Vân Trần Nhân Tông. Hiện nay, bên trong toà Tổ Đệ Nhất có một tượng đặt ở phía ngoài và hai gian bên. Ba vị sư Trúc Lâm được đặt tượng ở phía sau, và trên đó có tấm hoành phi “Trúc Lâm hội Thượng.”

Khối thứ ba là Gác Chuông, một tòa nhà cao hai tầng và có 8 mái, nơi treo một quả chuông lớn. Kiến trúc của lầu chuông kết hợp giữa gỗ và gạch, ở phần giữa của bốn đầu có treo những quả chuông đồng nhỏ (chuông gió).

Khối thứ tư, theo cấu trúc kiểu chữ “Đinh” (丁), là nhà Tổ Đệ Nhị, thờ Tổ Pháp Loa.

Trước đây, hai bên còn có các dãy nhà Tả Vụ và Hữu Vụ, mỗi dãy gồm 18 gian rộng rãi, là nơi hàng năm các sư về an cư kiết hạ, và các kiến trúc phụ phục vụ sinh hoạt hàng ngày của tăng ni và Phật tử.

Chùa Vĩnh Nghiêm đã được trùng tu và phục dựng quy mô nguy nga, tráng lệ như xưa, trong đó tam quan đã được xây lại theo kiểu cũ, bằng gạch dài 7 mét, rộng 5 mét, và vỉa đá thành bậc rồng mây.

Lễ hội và giá trị

Năm 2015, chùa Vĩnh Nghiêm đã được chính quyền Việt Nam công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt. Lễ hội tại chùa Vĩnh Nghiêm diễn ra vào ngày 14 tháng 2 âm lịch hàng năm, thu hút một lượng đông đảo người dân địa phương cùng du khách từ khắp nơi trong và ngoài nước tham dự.

Có một câu tục ngữ quen thuộc: “Ai qua Yên Tử, Quỳnh Lâm, Vĩnh Nghiêm chưa tới, Thiền tâm chưa thành.” Đây thể hiện tầm quan trọng của chùa Vĩnh Nghiêm trong danh sách những ngôi chùa quan trọng tại vùng này, xếp đầu danh sách với chùa Đức La, tiếp theo là chùa Bổ và cuối cùng là chùa Tràng.

Thời gian mở cửa chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang

Chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang chào đón khách từ 7h sáng đến 18h chiều hàng ngày, bao gồm cả thứ 2 đến Chủ Nhật. Tuy nhiên, vào các ngày đặc biệt như mùng 1, ngày Rằm, ngày lễ đạo Phật, hoặc trong những tình huống đặc biệt như dịch Covid-19, chùa có thể có thời gian đóng cửa và mở cửa khác nhau.

Chùa Vĩnh Nghiêm không chỉ là một điểm đến tôn nghiêm mà còn là một di tích quốc gia đặc biệt, thể hiện sự đa dạng và sâu sắc trong lịch sử và văn hóa Phật giáo Việt Nam. Chùa Vĩnh Nghiêm không chỉ là một nơi tâm linh quan trọng mà còn là một nguồn cảm hứng cho việc khám phá vẻ đẹp văn hóa và kiến trúc của Việt Nam.

Hy vọng rằng thông tin trong bài viết này sẽ giúp quý độc giả hiểu rõ hơn về sự quý báu của Chùa Vĩnh Nghiêm và khám phá những giá trị tâm linh và văn hóa mà nó mang lại.